متن کامل گزارش آمانو درباره اجرای برجام در ایران

به گزارش ایرنا، یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چهاردهمین گزارش خود درباره اجرای برجام در ایران یک بار دیگر تأیید کرد که ایران به تعهداتش ذیل این توافق پایبند بوده است که متن کامل این گزارش در زیر می‌آید:

«شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

GOV/۲۰۱۹/۱۰

۲۲ فوریه ۲۰۱۹

راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیر کل به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت است. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا [۱]، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E۳/EU+۳) و ایران در مورد برجام توافق کردند.

در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیر کل درخواست کرد که «راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده در چارچوب برجام را بر عهده گیرد» ((GOV/۲۰۱۵/۵۳ and Corr.۱, para.۸. در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیر کل اجازه داد تا راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همان گونه که در برجام پیش‌بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنان که در سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ مدیرکل نه (۹) سند [۲] ، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تأیید رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت .[۳]

۴. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی‌آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۲/۹ میلیون یورو در سال است. برای سال ۲۰۱۹ منابع مالی فرابودجه ای برای مبلغ ۰/۴ میلیون یورو از ۲/۹ میلیون یورو لازم است [۴]. تا تاریخ ۲۰ فوریه ۲۰۱۹، مبلغ ۱/۳ میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تأمین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۹ و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵٫ از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران را مطابق با مدالیته‌های تعیین شده در برجام [۵]، منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بی‌طرفانه و عینی راستی‌آزمایی و نظارت نموده است [۶] ،[۷]. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیر کل [۸]، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

C.۱ . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-۴۰) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است .[۹]،[۱۰] ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-۴۰ طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰). [۱۱]

۷. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP)[۱۲] ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند (بند ۱۵). در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۹، آژانس راستی‌آزمایی کرد که این کارخانه در حال فعالیت است و این که ذخیره آب سنگین ایران ۸/۱۲۴ متریک تن [۱۳] است. در طول دوره گزارش‌دهی ایران بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشته است (بند ۱۴).

۸. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱). [۱۴]

C.۲. فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

۹. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل پیکره‌بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند ۲۷). ایران هیچ سانتریفیوژ IR-۱ را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار [۱۵] به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب‌دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج نکرده است. (بند ۲۹.۱)

۱۰. ایران به غنی‌سازی UF۶ در FEP ادامه داده است. [۱۶] ایران غنی‌سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ انجام نداده است. (بند ۲۸)

۱۱. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ غنی شده تا میزان ۶۷/۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ معادل با ۸/۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم است. [۱۷]

۱۲. تا تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۹، میزان اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۸/۱۶۳ کیلوگرم بوده است. [۱۸] بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک. [۱۹]

۱۳. در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است (بند ۴۶). در تاریخ ۱۹ فوریه ۲۰۱۹ آژانس راستی‌آزمایی نمود که تعداد ۱۰۲۰ سانتریفیوژ IR-۱ در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی‌آزمایی نمود که ۱۰ سانتریفیوژ IR-۱ در قالب طراحی موقعیت‌های ۱۶ سانتریفیوژ IR-۱ نصب شده بودند [۲۰] و یک سانتریفیوژ IR-۱ در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود ،[۲۱] به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار». [۲۲] [۲۳] ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچگونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است. (بند ۴۵)

۱۴. همه سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰). [۲۴] آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه‌صنعتی غنی‌سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱). آژانس کماکان دسترسی منظم به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست داشته است. (بند ۵۱)

۱۵. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلندمدت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه‌شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است. (بند ۵۲)

۱۶. در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۹ آژانس راستی‌آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از ۱ رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

۱۷. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام‌شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.۳. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۱۸. هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نشده و غنی‌سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با و بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژها در چارچوب حدود تعریف شده در برجام بوده است (بندهای ۴۲-۳۲).

۱۹. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی‌آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند ۸۰.۱ ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی‌آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند (بند ۸۰.۲). ایران هیچ‌گونه سانتریفیوژ IR-۱ را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده یا از کار افتاده‌اند، تولید نکرده است. (بند ۶۲)

۲۰. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند، تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند ۷۰) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures آژانس بوده است .[۲۵] [۲۶]

D. اقدامات شفاف‌سازی

۲۱. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع‌آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (بند ۶۷.۲).

۲۲. ایران کماکان به آژانس اجازه داده – تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures – بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا به دست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تأسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت کند. همچنین ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی‌آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا به دست آمده از هر منبع دیگری را ارائه کرده است (بند ۶۹).

E. سایر اطلاعات مرتبط

۲۳. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری به موقع و فعالانه از سوی ایران در ارائه چنین دسترسی، اجرای پروتکل الحاقی را تسهیل و اعتماد را افزایش می‌دهد.

۲۴. راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

۲۵. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرد. (برجام، ضمیمه چهار – کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶).

F. خلاصه

۲۶. آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تأسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تأسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان‌های آن اعلام شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

۲۷. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

۲۸. مدیر کل به گزارش‌دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.

[۱] در ۸ مه ۲۰۱۸ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اعلام کرد. «ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای ایران خارج خواهد شد»، نظرات رئیس‌جمهور ترامپ در مورد برجام در سایت https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-joint-comprehensive-plan-action/ .

[۲] . Reproduced in INFCIRC/۹۰۷ and INFCIRC/۹۰۷Add.۱.

[۳] .Gov/۲۰۱۷/۱۰, para. ۳.

[۴] – هزینه اجرای موقت پروتکل الحاقی (سه میلیون یورو) و ۲/۲ میلیون یورو برای هزینه‌های بازرسی مربوط به راستی آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام از بودجه عادی تأمین می‌شود. (GC(۶۰)/۲)

[۵] – شامل روشنگری‌های مورد اشاره در بند ۳ این گزارش.

[۶] . GOV/۲۰۱۶/۸, para. ۶.

[۷] Note by the Secretariat, ۲۰۱۶/Note ۵.

[۸] GOV/۲۰۱۷/۴۷.

[۹] – مخزن از رآکتور خارج شده و در فرآیند آماده‌سازی برای روز اجرا به صورت غیر قابل استفاده درآورده شد و در ایران باقی نگه داشته شده است (GOV/INF/۲۰۱۶/۱)، رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک، بندهای ۳(ii) و ۳(iii)).

[۱۰] – همانگونه که قبلاً اشاره شد (GOV/۲۰۱۷/۲۴, footnote ۱۰) ایران نام این تأسیسات را به رآکتور تحقیقاتی آب سنگین خندآب تغییر داده است.

[۱۱] – بندهای ارجاعی در پرانتزها در تمام بخش‌های C و D این گزارش به بندهای «ضمیمه I – اقدامات مرتبط هسته‌ای» برجام مربوط است.

[۱۲] – HWPP یک تأسیسات تولید آب سنگین است که بر مبنای اطلاعات طراحی آن که در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶ از سوی ایران در اختیار آژانس قرار گرفته است، ظرفیت اسمی ۱۶ تن آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال و ظرفیت واقعی «حدود ۲۰ تن» آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال دارد. ایران در نامه‌ای به تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۱۷ به آژانس اطلاع داد که “حداکثر ظرفیت سالانه تأسیسات تولید آب سنگین (HWPP) ۲۰ تن است. ”

[۱۳] در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹، آژانس تأیید کرد که از زمان گزارش قبلی مدیر کل، مجموع ۱.۰ متریک تن آب سنگین از ایران خارج کرده و ایران ۱.۴ متریک تن آب سنگین را برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید اجزا دوتریتد برای کاربردهای پزشکی مورد استفاده قرار داده است. این فعالیت‌های تحقیق و توسعه تحت نظارت مستمر آژانس بوده است.

[۱۴] از جمله سلول‌های داغ در راکتور تحقیقاتی تهران و تأسیسات MIX و سلول‌های حفاظت شده که در مصوبه کمیسیون مشترک مورخ ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ به آنها اشاره شده است (INFCIRC/۹۰۷)

[۱۵] به بند ۱۴ همین گزارش مراجعه شود.

[۱۶] – طبق برجام «سایت غنی‌سازی نطنز برای مدت ۱۵ سال تنها مکان برای انجام همه فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران شامل تحقیق و توسعه تحت پادمان» خواهد بود (بند ۷۲).

[۱۷] با در نظر گرفتن وزن اتمی استاندارد اورانیوم و فلوئور

[۱۸] شامل ۱۳۹.۸ کیلوگرم اورانیوم به شکل UF۶، ۱۰٫۴ کیلوگرم به شکل اکسیدهای اورانیوم و محصولات میانی آنها، ۴.۳ کیلوگرم در مجتمع‌ها و میله‌های سوخت، و ۹.۳ کیلوگرم اورانیوم به صورت ضایعات مایع و جامد.

[۱۹] مطابق با مصوبات کمیسیون مشترک به تاریخ‌های ۶ ژانویه و ۱۸ دسامبر ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷)، و ۱۰ ژانویه ۲۰۱۷ (INFCIRC/۹۰۷/Add.۱).

[۲۰] GOV/۲۰۱۷/۴۸، پانوشت شماره ۲۰

[۲۱] در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۱۸ ایران اطلاعات طراحی روزآمد شده برای FEEP را در اختیار آژانس قرار داد که شامل یک طرح موقتی برای یک سانتریفیوژ IR-۱ برای «جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار» در واحد ۲ است.

[۲۲] – GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۲.

[۲۳] در تاریخ ۱۹ فوریه ۲۰۱۹ ، ۱۳ سانتریفیوژ IR-۱ نصب نشده و داخل تأسیسات تحت نظارت آژانس انبار شده بودند.

[۲۴] – در تاریخ ۲۶ نوامبر ۲۰۱۸، آژانس تأیید کرد که طی این دوره گزارش دهی ایران ۲ روتور سانتریفیوژ IR-۱ را از انبار FEP به یک تأسیسات اعلام شده ساخت سانتریفیوژ که تحت نظارت آژانس است به منظور تست این روتورها برای تولید ایزوتوپ پایدار منتقل کرده است.

[۲۵]. Decision of the Joint Commission of ۱۴ January ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷)

[۲۶]. GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۸.